PRIRODA
JEZERA
Krupačko jezero – nikšićko more, najveće i najljepše kontinentalno kupalište u Crnoj Gori. Zauzima prostor od 5,7 km², a nalazi se na 5 km od grada, u podnožju planina, koje vodi jezera daju karakterističnu zelenu boju. Jezero se vodom napaja iz brojnih izvora, pa je zato voda čista i bakteriološki ispravna. U ljetnjim mjesecima temperatura vode dostiže 28ºC, insolacija je oko 2200 h godišnje, te pruža izvanredne uslove za kupanje i bavljenje sportovima na vodi. Plaža je pjeskovita, uslovi za kupanje idealni, pa na jezeru tokom ljeta, osim Nikšićana, boravi i znatan broj stranaca. Na samoj obali jezera nalazi se kafić, a restoran, sagrađen u skladu sa prirodnim okruženjem, nalazi se iznad jezera i u ponudi ima riblje, nacionalne i druge specijalitete. Pošto je jezero bogato ribom, razvijen je sportski ribolov. Kvalifikovani instruktori su tokom čitavog ljeta dostupni svima kojima je potrebna pomoć da savladaju plivanje, ronjenje, vaterpolo, skijanje na vodi, weak board, jedrenje i drugo. Sportski rekviziti, poput pedalina, sandolina, kajaka, kanua, vodenih skija i sl., mogu se iznajmiti po povoljnim cijenama. Igralište za odbojku na plaži izazov je da se oprobate u ovoj sve popularnijoj aktivnosti. Na prostoru ispod krupačke brane svake godine se organizuje najveći festival rok muzike u Crnoj Gori – Lake Fest.
Slano jezero se nalazi u jugozapadnom dijelu Nikšićkog polja. Prema narodnom predanju, kroz ovo polje prolazili su karavanski putevi. Kako su iz pravca mora ka Podgorici i Skadru trgovci nosili so, ona bi se tokom logorovanja prosipala. Kažu da se so nalazila svuda po polju, te su ga zbog toga mještani nazvali Slano polje, a kasnije, 1952. godine, kad je formirana akumulacija, i jezero je dobilo isto ime. Površina ovog predivnog jezera iznosi 8,89 km². Obala je prilično razuđena, sa dosta ostrva i poluostrva, a voda je nevjerovatno čista i bistra. Očaraće vas divlja ljepota jezera i netaknuta priroda koja ga okružuje, sa obiljem biljnih i životinjskih vrsta, što predstavlja poseban doživljaj za ljubitelje lova i ribolova. U sredini jezera nalazi se krečnjačko ostrvo Viža, na kojem tokom ljetnjih mjeseci kampuju ljubitelji prirode. Poslije Skadarskog, Slano jezero je najveće stanište ptica u Crnoj Gori. Od svih tačaka na svjetskoj turističkoj mapi, britanski automobilski gigant „Jaguar“ za testiranje svog prvog terenca F-pace (2016. godine) izabrao je Slano jezero, sa strmim, krševitim terenom i divljom prirodom koja ga okružuje.
Kapetanovo jezero se nalazi sjeveroistočno od Nikšića, na 1678 mnv, na granici sa opštinom Kolašin. Jezero je ledničkog porijekla, dugačko 480 m, široko 200 m, a najveća dubina iznosi oko 37 m. Ime je dobilo po kapetanu Mušoviću, koji je bio zapovjednik grada Nikšića u vrijeme turske vlasti. Bistre je zelene boje, u kojoj se ogledaju stijene i vrhovi koji ga okružuju. Jezero je bogato ribom. S obzirom na nadmorsku visinu na kojoj se nalazi, ovaj predio je i svojevrsno lječilište. Sa ove tačke polaze brojne planinarske ture po okolnim planinama, a prizori netaknute prirode pravi su odmor za oči i prilika za uživanje. Širi prostor oko Kapetanovog jezera, sa planinskim vrhovima, izvorima, velikim prostranim pašnjacima Lukavice i katunima u kojima se živi na tradicionalan način, jedan je od najljepših u Crnoj Gori. Ljubitelji prirode posjećuju ovaj predio tokom čitave godine. Ljeti pješke, biciklom, jašući konje ili automobilom, a zimi turnim skijama ili na krpljama. Ovo je mjesto koje morate posjetiti.
Bilećko jezero sa 17,2% površine pripada opštini Nikšić. Dijelom je prirodna granica opština Bileća i Nikšić. Voda jezera je čista i topla, pa se koristi za kupanje, ronjenje i ribolov. Iznad obale nalazi se najznačajniji arheološki lokalitet na Balkanu – Crvena stijena.
Grahovsko jezero se nalazi u jugozapadnom dijelu opštine Nikšić, u selu Grahovu, na magistralnom putu Risan–Nikšić–Žabljak. Riječ je o vještačkom jezeru, a njegovu gradnju je inicirao narodni heroj Vasilije Kovačević Čile, 1952. godine. Namjena jezera bila je da se akumulira voda za potrebe poljoprivrednika sa teritorije Grahovskog polja, jer je zemlja plodna, ali bezvodna. Jezero je dalo veliki doprinos razvoju poljoprivrede u ovom kraju u drugoj polovini prošlog vijeka. Brana je obnovljena 1988. godine. Jezero je veoma lijepo i privlačno za turiste. Ima idealne prirodne uslove – vodu, sunce i okolnu bujnu vegetaciju, pa je raj za kampere i sve ljubitelje prirode. Gastro-ponuda u domaćinstvima je raznovrsna, pretežno organska, pa svako za sebe može pronaći odgovarajući jelovnik. U blizini jezera nalaze se neki od najznačajnijih spomenika crnogorske istorije.
Jezero Liverovići udaljeno je 5,5 km od istočnog oboda Nikšićkog polja. U pitanju je akumulacija u dolini Gračanice. Jezero pruža idealne uslove za razvoj sportskog ribolova jer ga nastanjuje više vrsta riba, kao što su klen, babuška, pastrmka, ali posebno mjesto zauzima šaran. Ugodna temperatura i čista voda tokom ljeta omogućavaju kupanje i plivanje. Na obali jezera nalazi se izletnički mobilijar, koji koristi veliki broj posjetilaca.
- RIJEKE
Zeta je glavna rijeka Nikšićkog polja. Rijeka Zeta, kao najveći vodotok, nastaje u Gornjem Polju, od rijeka Sušice i Rastovca. Ona teče prema jugu do sela Zavrh, gdje gubi dio vode na postojeće ponore, a ta voda se pojavljuje u akumulaciji Krupac. Odatle skreće na istok, prema Glibavcu, praveći veće i manje meandre. Dalje nastavlja prema jugoistoku sve do Budoša, gdje skreće jugoistočno i istočno do kompenzacionog bazena, a odakle se tunelom i cjevovodima dovodi do Hidroelektrane „Perućica“. Duž obale Zete smješteni su mnogi ugostiteljski objekti i popularna izletišta.
Ovaj lokalitet je uvršten u listu zaštićenih prostora. Sada je park prirode i posjeduje sjajne turističke potencijale, bilo da želite samo da se osvježite u Zeti, da veslate njenim brzacima ili da se bavite sportskim ribolovom, po kojem se ova rijeka može svrstati u svjetski važne lokalitete sa autohtonom vrstom pastrmke.
- PLANINE
Vojnik se nalazi u sjeverozapadnom dijelu opštine Nikšić. Dio je dominantnog planinskog vijenca Golija–Vojnik–Maganik–Žijovo, koji prostor Crne Gore dijeli na dva geografski i klimatski različita prostora. Planina Vojnik je najveći izvor kiseonika za opštinu Nikšić. Svake godine Prvog maja veliki broj planinara i ljubitelja prirode pohodi najviši vrh, čija je nadmorska visina 1998 m. Dobro markirane planinarske staze, obilje ljekovitog bilja i šumskih plodova, čista i lijepa priroda tokom čitave godine, motiv su za dolazak velikog broja posjetilaca. Sjeverna strana Vojnika, surova i divlja, izazov je za alpiniste i ljubitelje adrenalinskih sportova u ljetnjem i zimskom periodu.
Njegoš se nalazi u sjeverozapadnom dijelu nikšićke opštine. Najviši vrh se nalazi na 1725 mnv. Dinastija Petrović-Njegoš je po ovoj planini dobila ime. Petrovići su, poslije pada Bosne pod tursku vlast, 1463. godine došli u selo Muževice, na planini Njegoš. Nakon nekog vremena, odselili su se pod Lovćen i osnovali selo Njeguši.
Golija se prostire sjeverozapadno od Nikšića, između Nikšićkog i Gatačkog polja, dužinom od 25 km, a širinom do 8 km. Najviši vrh nalazi se na 1945 mnv. Padine su joj strme, dok središnji dio čine zaravnjeni djelovi, stjenovite vrtače i stjenoviti grebeni. Golija i golijski kraj poznati su kao predjeli čije se stanovništvo bavi stočarstvom i proizvodnjom organske hrane. Grupa austrijskih naučnika iz Prirodnjačkog instituta u Salcburgu pronašla je rijetke endemične biljne i životinjske vrste prilikom istraživanja terena Golije. Otkriven je leptir u izumiranju koji je „čudovište“ među tim insektima, kao i nekoliko novih vrsta divljih pčela, kojih, kako tvrde, nema nigdje drugo u Evropi!
Mali žurim (1962 mnv) i Veliki žurim (2036 mnv) dio su masiva Moračkih planina. Međusobno su udaljeni nešto više od jednog kilometra i čine svojevrsnu prirodnu kapiju iz prve doline, krševite i surove, do druge, sasvim drugačije, zelene i mnogo pitomije. Vrhovi su toliko dominantni da izgledaju kao dva čuvara. Malom žurimu se prilazi blagim grebenom, koji prelazi u vrlo strm uspon, a na kraju ste prinuđeni da se penjete na skoro vertikalnu stijenu, ne mnogo visoku. Na Veliki žurim se penje blagim usponom, a za razliku od Malog, on ima prostranu livadu obraslu borovnicama. Iako je Veliki žurim zbog svoje visine „gazda“ među vrhovima Lukavice, Mali žurim je „gospodar“. Sva gordost i ljepota koja krasi vrhove crnogorskih planina slila se u „troglavom“ Malom žurimu. Mali i Veliki žurim, sa dolinom između njih, čine jedinstvenu prirodnu cjelinu, jednu od najljepših na teritoriji opštine Nikšić, ali i Crne Gore. Ko god se nađe u prilici da pogledom obuhvati ljepotu ovog prostora, pamtiće nebo, mir, širinu i beskrajnu ljepotu.
Maganik se prostire između Nikšića i kanjona rijeke Morače i njene pritoke Mrtvice, koja se usijeca u stijene ove planine, gradeći čuveni kanjon Mrtvice. Impozantni vrhovi sazdani od pločastih, strmih stjenovitih površi (Trešteni vrh), preko kotlova i vrtača, do Babinog vrha, daju ovoj planini nestvaran izgled. Čitav masiv markiran je još 1960. godine (PSD „Javorak“ iz Nikšića). Planinu karakteriše neobična divljina i ljepota, mnoštvo vezanih i razbacanih stjenovitih vrhova i vrtača, cirkova, ali i travnatih dolina, gustih šuma, te katuna, na kojima i danas mještani napasaju stada. Divljina koju ovdje možete spoznati pruža neponovljiv doživljaj. Maganik je planinski dragulj, čija raskošna ljepota privlači planinare iz cijelog svijeta.
Budoš se nalazi s južne strane Nikšićkog polja. Najviši vrh nalazi se na 1215 mnv. S vrha Budoša pruža se lijep pogled na Nikšićko polje i grad. Po geografskim odlikama, planina je ljuti krš, s mnogo dubokih jama i špilja. Budoš je poznat po borbama Crnogoraca protiv Turaka i oružanim akcijama crnogorskih komitskih družina u doba austrougarske okupacije (1916–1918. godine), te po borbama vođenim tokom NOB-a. Kroz Budoš je 1946. godine prokopan željeznički tunel dužine 1200 m, a početkom osamdesetih i cestovni tunel iste dužine, što je doprinijelo bržem i sigurnijem prevozu putnika i robe između dva najveća crnogorska grada – Podgorice i Nikšića. Do vrha Budoša markirana je planinarska staza, koju sve češće koriste brojni planinari.
Borovnik, 1935 mnv, nalazi se između visoravni Konjsko i Lukavica. Vrh Borovnika je veoma prostran i bezbjedan. Pogled sa vrha je izvanredan u svim pravcima ovih prekrasnih predjela, a pogotovo prema Malom i Velikom žurimu, Kapi Moračkoj, Barama Bojovića, Stošcu i Maganiku. Tokom većeg dijela godine Borovnik posjećuju brojni planinari i ljubitelji prirode.
Pusti lisac je vrh koji se izdiže jugozapadno od Nikšića, s Katunske kraške zaravni u Katunskoj nahiji. Najviši je vrh u Katunskoj nahiji, a zbog kupolastog oblika i izdvojenosti dominira nad susjednim vrhovima. S vrha se vidi prostor Katunske kraške zaravni, s vrhovima Budoš, Kopitnik, Garač, zatim se pogled pruža na crnogorske primorske planine, na proctor drugih crnogorskih planina (Bioč, Volujak, Durmitor, Vojnik, Prekornica, Moračke planine, Kučke planine, Prokletije), te na hercegovačke planine.
Bijela gora ili Bijela planina je karstna zaravan u sjeverozapadnom dijelu Crne Gore. Nalazi se na tromeđi Bosne i Hercegovine, Crne Gore i Hrvatske, na nadmorskoj visini od 1200 do 1500 m. Prostor nikšićke opštine zahvata na predjelu Grahovskog polja, sa najvišim vrhom Jastrebica, na 1865 mnv. Stanište je velikih mesoždera i endemskih biljaka. Petomjesečno trajanje sniježnog pokrivača opravdava naziv Bijela planina, a ime joj potiče od guste bjelogorične šume koja pokriva njene padine. Dominantne ledničke naslage i prostrane visoke šume sa strmim kraškim predjelima Orjena čine Bijelu goru popularnim lovačkim i planinarskim područjem.
- VISORAVNI
Lukavica zauzima sjeveroistočni dio opštine Nikšić. Prostor je izuzetne prirodne ljepote, sa 365 izvora, velikim bogatstvom flore i faune i izuzetnim pejzažnim vrijednostima, što je doprinijelo da se ovaj predio svrsta u važna biljna staništa Evrope. Na visoravni i planinama koje je okružuju markirane su pješačke i planinarske staze. Nacionalna biciklistička TT4 staza, koja dijelom zahvata ovo područje, doprinijela je da se prostor valorizuje, jer ga sve više posjećuju ljubitelji prirode i adrenalinskih sportova. Ljepotu prostora upotpunjuju tradicionalni katuni, koji ožive tokom ljeta, a u seoskim domaćinstvima se proizvodi organska hrana.
Krnovo je planinska površ sjeveroistočno od Nikšića, koja zajedno sa Lukavicom čini visoravan među planinarima i ljubiteljima prirode poznatu kao crnogorski Tibet! Prosječna nadmorska visina ove visoravni je 1500 m. Nadaleko je čuvena po brojnim katunima i stadima ovaca, a još čuvenija po jakim vjetrovima i mećavama. Sve češće ovaj prostor posjećuju planinari i ljubitelji planinskog biciklizma, koji uživaju u bajkovitim pejzažima. U novije vrijeme na ovom prostoru izgrađen je vjetropark „Krnovo“.
Konjsko, Bojovića Bare, Bojovića Luke talasaste su visoravni sa brojnim katunima, u kojima se mještani bave stočarstvom i poljoprivredom. Ovaj prostor je saobraćajno dostupan. Izvanrednih je prirodnih ljepota, sa brojnim markiranim stazama za pješačenje i biciklizam. U novije vrijeme sve više ga posjećuju ljubitelji prirode i turisti. Idealan je prostor za planinarenje, biciklizam, kampovanje, a zimi za hodanje na krpljama i turno skijanje.
VUČJE – ski-centar, sportsko-turistički je kompleks koji se nalazi 20-ak km od grada, na 1300 mnv. Sa gradom je povezan odličnim asfaltnim putem, koji se u zimskim mjesecima redovno održava. Centar je opremljen turističkom i sportskom infrastrukturom. Ima tri ski-staze, staze za krplje, skakaonice i staze za bord, igralište za male sportove. Idealno je mjesto za sve aktivnosti u prirodi, ljeti i zimi. Tokom čitave godine prostor Vučja ispunjen je mnogobrojnim posjetiocima, zbog bogate ponude sportskih aktivnosti, kao i posebne pažnje licenciranih instruktora, koji brinu o sigurnosti svakog posjetioca. Takođe, to je mjesto gdje se može uživati u dobroj domaćoj hrani, a osoblje je izuzetno ljubazno. Godinama je ski-centar, sa partnerima, organizator značajnih manifestacija, kao što su „Bijeg na snijeg“, „Snow dance festival“, takmičenje u skijanju za mlađe kategorije, hodanje na krpljama, sankanje, mountain biking, takmičenje u planinarskoj orijentaciji i mnoge druge.
- IZLETIŠTA
Zabran kralja Nikole – Morakovo dio je prostora nikšićke Župe, smještene u kotlini, ograđene planinama „čuvarima“. Odlikuju ga veliko bogatstvo flore i faune, endemične vrste biljaka, raznovrsne šumske zajednice, značajni kulturno-istorijski spomenici, mogućnost za bavljenje svim sportovima u prirodi, uživanje u seoskom načinu života, etno-nasljeđu i gastro-ponudi organske hrane. U novije vrijeme na ovom prostoru markirano je nekoliko biciklističkih i pješačkih staza, koje omogućavaju organizaciju raznih takmičenja i kulturno-sportskih događaja. Takođe su uređena domaćinstva za pružanje turističkih usluga, te postavljene info-table u cilju promocije kulturnog nasljeđa. Prostor pored Izvora kralja Nikole, čija je voda pitka i hladna u svako doba godine, mjesto je na kom se vikendom okupljaju građani Nikšića i planinari, kojih je sve više, zahvaljujući tome što se organizuju brojne aktivnosti.
Eko-park Blace nalazi se pored magistralnog puta Podgorica–Plužine, na prostoru Studenačkih glavica, predjela sa posebnim geografskim i prirodnim odlikama. U okviru eko-parka postavljene su info-table, neophodni mobilijar, markirana je kružna staza za šetnju, duga 450 m, pa ovaj prostor preporučujemo za odmor na putu i uživanje u prirodi.
Manitovac – oaza mira, nalazi se na obali rijeke Zete, kilometar i po od centra grada, na magistralnom putu Nikšić–Trebinje. Nekada poznato nikšićko kupalište, danas je zeleni tepih na 15000 m² sa malim zoo-vrtom, kafeom izgrađenim u skladu sa prirodom, prekrivenim slamom – ambijentalna cjelina koja ostavlja jak utisak na posjetioce. Porodice sa djecom, pojedinci, grupe, putnici na proputovanju svakako će na ovom mjestu, uz ljubazno osoblje, naći mir i svježinu koja im je potrebna u ljetnjim mjesecima.
- ZAŠTIĆENA PODRUČJA
TREBJESA – park-šuma, takozvana pluća grada, jedno je od najposjećenijih nikšićkih izletišta. Nalazi se samo nekoliko stotina metara od centra grada, a zauzima prostor od 156 ha. Infrastrukturno je opremljeno i privlači veliki broj sportista, rekreativaca, turista, omladine i ljudi trećeg doba koji žele mir i čist vazduh. Zbog prirodnih karakteristika, velikog naučnog značaja, estetske, pejzažne, kulturno-istorijske i etnografske vrijednosti, Trebjesa je, Odlukom SO Nikšić, 2000. godine stavljena pod zaštitu kao Posebni prirodni predio. Na vrhu brda nalazi se istoimeni hotel, a u njegovom podnožju smješteni su teniski tereni, stadion malih sportova, sala za borilačke vještine, fudbalski teren, sportski centar i hotel, Šetalište Vito Nikolić, biciklističke i pješačke staze. Staza za mountain biking na Trebjesi kružnog je oblika, duga 5,8 km, a zbog ljepote i uređenosti prepoznata je kao idealno mjesto za organizaciju raznih takmičenja i sportskih manifestacija.
Arboretum – botanička bašta porodice Kovačević ima status spomenika prirode. Arboretum je podigao pokojni general Vojo Kovačević na svom imanju oko kuće, na površini od 9940 m². Donosio je biljke sa svih kontinenata i pokušavao da ih održi u uslovima umjereno kontinentalne klime, na nadmorskoj visini od oko 750 m, gdje uticaj Mediterana znatno umanjuje temperaturne ekstreme kontinentalne klime. Ova botanička bašta predstavlja jedinstvenu hortikulturnu cjelinu sa oko 127 autohtonih i alohtonih vrsta drveća, žbunja i povijuša (uključujući i njihove niže sistematske kategorije), specifičnih fitogeografskih, taksonomskih i ekoloških osobina.
Gornjepoljski vir – estavela, spomenik je prirode, najveći u Dinaridima. Prečnika je 94 m, a dubine 96 m. Estavela funkcioniše naizmjenično kao vrelo i kao ponor. U periodu velikih padavina je vrelo, a u ljetnjim mjesecima ponor. Za estavelu je karakteristično takozvano pucanje vira. To je pojava specifična po tome što poslije ljetnjih suša, s jesenjim obimnijim padavinama, voda koja teče podzemnim kanalima ka viru potisne vazduh koji izbije na estavelu, uz „pucanje“, praćeno izbacivanjem sitnog pijeska. Vožnja biciklom od grada do estavele, uz obalu rijeke Zete, sjajan je ugođaj za sve ljubitelje aktivnosti u prirodi.